(TSVN) – Nghi thức dựng cây nêu ngày Tết của người dân đảo Lý Sơn mang ý nghĩa đuổi quỷ, trừ ma, tỏ lòng biết ơn ông bà, tổ tiên, cầu mong một năm mới trời yên biển lặng, mùa màng tươi tốt, bội thu. Đồng thời khẳng định chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Dựng cây Nêu ngày Tết là phong tục có từ xa xưa của người dân Lý Sơn đã tồn tại gần 300 năm qua. Đây là nghi thức cổ truyền, lễ nghi đầy đủ, nhằm cáo với các bậc tiền nhân, ông bà tiên tổ là ngày Tết đã đến, lớp lớp con cháu dựng Nêu đón Tết Cổ truyền dân tộc và cầu mong một năm mới yên bình.
Tại Di tích quốc gia Âm linh tự, ở thôn Tây An Vĩnh, các vị bô lão đã có mặt rất sớm, trong trang phục chỉnh tề dâng hương đọc văn tế dựng cây Nêu trước hương án một cách trang nghiêm.
Ông Nguyễn Đợi ở thôn Tây An Vĩnh, huyện Lý Sơn chia sẻ: “Cây nêu ngày Tết được làm từ cây tre già, thân cao to, dài khoảng 6 – 7m, thân được sơn màu đỏ. Trước khi dựng nêu, trên ngọn cây nêu được gắn thêm đầu chim phụng, hoặc đầu cá chép được chạm khắc tinh xảo từ gỗ vông, cùng một lá cờ phướn trên đó viết các câu chữ cầu chúc năm mới an lành”.
Nghi thức dựng cây nêu đã ăn sâu vào tâm thức, văn hóa truyền thống người dân xứ đảo. Vừa mang ý nghĩa tâm linh, vừa tỏ lòng biết ơn ông bà tổ tiên, tưởng nhớ các bậc tiền nhân có công khai khẩn vùng đất đảo và tri ân những vị hùng binh đã nằm lại ở vùng biển Hoàng Sa, Trường Sa.
Hình ảnh những cây nêu sừng sững, rực rỡ đầu xuân thể hiện cho sức xuân đang trỗi dậy trong lòng mỗi người dân trên đảo. Bởi từ bao đời nay, cây nêu là biểu tượng thiêng liêng nhất của ngày Tết Nguyên đán đối với người dân đảo tiền tiêu. Phong tục dựng cây Nêu trong những ngày tết không chỉ ở các Đình làng, miếu mạo mà còn được các nhà thờ họ tộc trên đảo Lý Sơn đồng loạt làm Lễ dựng cây Nêu để đón Tết.
Ông Phạm Văn Ri, Trưởng tộc họ Phạm Văn Ảnh, đảo Lý Sơn kể lại: “Hồi nhỏ, năm nào tôi cũng theo cha ra dinh miếu trong làng để xem các cụ bô lão dựng nêu ngày Tết. Trước khi dựng cây nêu, các cụ phải làm phép và nghi thức tẩy uế. Cây nêu phải được cất giữ ở những nơi trang trọng. Ngoài ra, cờ Tổ quốc được treo trên cây nêu để khẳng định chủ quyền biển đảo của Tổ quốc ở Hoàng Sa – Trường Sa”.
Ông Trần Cường, Trưởng Ban Khánh tiết Đình Làng An Vĩnh, huyện Lý Sơn cho hay: “Khi cây nêu được dựng lên, các bô lão trong làng sẽ tiến hành các lễ tế cúng theo phong tục truyền thống với mâm cúng đủ đầy, trong đó không thể thiếu bánh ít lá gai và những sản vật được ngư dân khai thác ở Hoàng Sa – Trường Sa. Đây là dịp để các thế hệ con cháu, họ tộc trên đảo tưởng nhớ bậc tiền nhân có công khai khẩn vùng đất đảo và tri ân cha ông còn nằm lại nơi Hoàng Sa đất mẹ, vì chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc”.
Tiến sĩ Nguyễn Đăng Vũ, Nguyên Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ngãi, nhà nghiên cứu về văn hóa biển đảo Lý Sơn chia sẻ: “Cây nêu của người Lý Sơn không cao như cây nêu của người Cor ở miền Tây tỉnh Quảng Ngãi nhưng được chạm trổ tinh xảo với nhiều hoa văn thể hiện ước vọng của người miền biển. Trên thân cây nêu thường gắn con cá gỗ quay theo chiều gió thổi, đặc biệt mọi cây nêu Lý Sơn còn treo lá cờ Tổ quốc. Đây là điểm rất riêng của cây nêu ngày Tết ở đảo Lý Sơn.
“Cây nêu Lý Sơn cũng có phướn, cũng có hình con cá, giống như là cây nêu vùng đồng bằng Bắc Bộ. Khi ra biển thì hình thù có khác hơn chút ít, được tô vẽ màu sắc hấp dẫn, phong phú. Người ta còn gắn cờ Tổ quốc trên đó nữa. Không chỉ mang ý nghĩa xua quỷ, trừ tà vào dịp năm mới nữa mà trong đó còn hình ảnh, là biểu tượng của vùng đất đảo Lý Sơn, còn bóng dáng của tình yêu Tổ quốc”, Tiến sĩ Nguyễn Đăng Vũ chia sẻ thêm.
Trong nắng xuân, cờ Tổ quốc trên những ngọn cây nêu ngày Tết tung bay kiêu hãnh giữa vùng biển Hoàng Sa. Cây nêu Tết trên biển góp phần khẳng định chủ quyền của người Việt Nam đối với vùng biển đảo thiêng liêng mà cha ông đã khai phá, giữ gìn từ bao đời nay.
Như Đồng