Xuất khẩu thủy sản tháng 4/2025: Nhiều chuyển biến chiến lược

Theo thống kê từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản trong tháng 4/2025 đạt khoảng 850 triệu USD, tăng 15% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là tháng thứ ba liên tiếp ngành thủy sản ghi nhận mức tăng trưởng tích cực, củng cố niềm tin vào một năm bứt phá.

Trung Quốc quay lại vị trí dẫn đầu

Sự nổi bật nhất trong bức tranh xuất khẩu tháng 4/2025 là việc Trung Quốc tiếp tục củng cố vị thế là thị trường nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam. Với kim ngạch đạt 182,3 triệu USD chỉ trong tháng 4 (tăng 29% so với cùng kỳ), Trung Quốc và Hồng Kông ghi nhận tổng kim ngạch 4 tháng đầu năm lên tới gần 710 triệu USD, tăng vọt 56%. Sự tăng trưởng này nhờ nhu cầu mạnh đối với các sản phẩm cao cấp như tôm, cua ghẹ và nhuyễn thể, phản ánh xu hướng tiêu dùng ngày càng đa dạng tại thị trường này.

Tôm vẫn là mặt hàng xuất khẩu lớn nhất. Ảnh: ST

Trong khi đó, Nhật Bản tiếp tục giữ vị trí thứ hai với kim ngạch tháng 4 đạt hơn 130 triệu USD, đưa tổng giá trị 4 tháng lên 536,6 triệu USD (tăng 22%). Sự ổn định về nhu cầu, đặc biệt với các sản phẩm chế biến giá trị gia tăng như tôm sú và nhuyễn thể đóng gói, giúp Nhật Bản duy trì đà tăng trưởng vững chắc.

Trái ngược, Mỹ – từng là thị trường nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam – đang đối mặt với sự suy giảm đáng kể. Xuất khẩu sang Mỹ trong tháng 4 chỉ đạt khoảng 120,5 triệu USD, giảm 15% so với cùng kỳ năm trước. Tổng kim ngạch 4 tháng đạt 498,4 triệu USD, tăng khiêm tốn 7%. Nguyên nhân chính là do Mỹ áp dụng chính sách thuế đối ứng mới, với mức thuế dự kiến lên tới 46% cho một số mặt hàng chủ lực như tôm và cá tra, tạo áp lực cạnh tranh lớn.

Nhu cầu tiêu thụ tại các thị trường lớn đã phục hồi rõ nét sau một năm 2023 đầy khó khăn do lạm phát và suy giảm kinh tế toàn cầu. Đặc biệt, tại các thị trường như EU và Nhật Bản, các sản phẩm có giá trị cao như tôm thẻ, tôm sú, cá tra tẩm gia vị và cá ngừ phi lê được ưa chuộng nhờ sự tiện lợi và phù hợp xu hướng tiêu dùng hiện đại.

Ngoài ra, giá nguyên liệu ổn định cũng góp phần quan trọng vào đà phục hồi. Tại ĐBSCL, nguồn cung tôm và cá tra dồi dào trở lại nhờ thời tiết thuận lợi và chính sách hỗ trợ nuôi trồng của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Giá cá tra dao động quanh 28.000 – 30.000 đồng/kg, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp ký kết hợp đồng xuất khẩu dài hạn.

Trước nguy cơ Mỹ siết chặt thuế quan từ ngày 9/7/2025, nhiều doanh nghiệp Việt đã chủ động đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường khác như Canada, Australia, Hàn Quốc và EU. Công ty CP Thực phẩm Sao Ta, một trong những “ông lớn” ngành tôm, đang cân nhắc thu hẹp hoạt động tại Mỹ để tập trung vào thị trường Trung Quốc – nơi được đánh giá có tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ.

Công ty CP Vĩnh Hoàn cũng đẩy mạnh xuất khẩu cá tra sang Mỹ trong giai đoạn ngắn hạn nhằm tận dụng “thời gian vàng” trước khi chính sách thuế mới có hiệu lực. Tuy nhiên, doanh nghiệp này đã sớm điều chỉnh kế hoạch lợi nhuận năm 2025 xuống 226 tỷ đồng, phản ánh sự thận trọng trong bối cảnh thị trường nhiều biến động.

Tăng trưởng ấn tượng 

Trong cơ cấu xuất khẩu tháng 4, tôm tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt với kim ngạch đạt 330,8 triệu USD, tăng 15% so với cùng kỳ. Tôm thẻ chân trắng đông lạnh và tôm sú chế biến là hai sản phẩm nổi bật nhất, nhờ sự cải tiến kỹ thuật nuôi và công nghệ chế biến hiện đại.

Cá tra ghi nhận mức tăng nhẹ với 167,7 triệu USD, gần như không thay đổi so với năm trước, cho thấy dấu hiệu chững lại sau giai đoạn tăng trưởng mạnh. Trong khi đó, nhóm nhuyễn thể và cua ghẹ tạo nên “điểm sáng” với mức tăng trưởng lần lượt 18% và 50%, hưởng lợi lớn từ nhu cầu tiêu thụ tại Trung Quốc và ASEAN.

Đặc biệt, cá rô phi – dù chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ – đã gây bất ngờ khi tăng trưởng tới 138%, đạt gần 19 triệu USD. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy tiềm năng lớn của cá rô phi trong việc đa dạng hóa cơ cấu xuất khẩu, nhất là khi Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển loại hình nuôi tiên tiến như hệ thống tuần hoàn (RAS).

Dù đà tăng trưởng hiện tại mang lại nhiều lạc quan, ngành thủy sản Việt Nam vẫn phải đối mặt với loạt thách thức không nhỏ: từ thiếu hụt lao động chế biến, biến đổi khí hậu, cho đến rào cản kỹ thuật ngày càng khắt khe tại các thị trường nhập khẩu. Đặc biệt, chính sách thuế quan của Mỹ đang tạo áp lực lớn, buộc các doanh nghiệp phải tái cấu trúc chiến lược xuất khẩu và tìm kiếm thị trường thay thế.

Với xu hướng này, VASEP dự báo xuất khẩu thủy sản trong tháng 5 và 6 sẽ tiếp tục tăng từ 10 – 15% nhờ các hợp đồng đẩy nhanh tiến độ giao hàng trước khi thuế mới áp dụng tại Mỹ. Trong khi đó, thị trường EU, Nhật Bản và ASEAN dự kiến vẫn duy trì đà tăng trưởng nhờ lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do.

Tháng 4/2025 đã khẳng định sự phục hồi mạnh mẽ của ngành thủy sản Việt Nam sau giai đoạn đầy thử thách. Những tín hiệu tích cực từ thị trường Trung Quốc, EU, Nhật Bản cùng sự vươn lên của các sản phẩm mới như cá rô phi đang mở ra cơ hội lớn cho ngành. Tuy nhiên, để giữ vững đà tăng trưởng này, các doanh nghiệp cần tiếp tục đổi mới công nghệ, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và đẩy mạnh chiến lược đa dạng hóa thị trường nhằm thích ứng linh hoạt với biến động toàn cầu.

Bình An