Thủ tướng Phan Văn Khải, một người anh lớn

Thủ tướng Phan Văn Khải dự một hội nghị ngành thủy sản

Năm tháng nối tiếp nhau, nhưng mỗi một giai đoạn lại có những đặc trưng thời đại của nó. Tôi nhớ lúc bắt đầu công việc giữa những năm 1990, chúng tôi, những thành viên Chính phủ thế hệ này được báo chí đặt cho cái tên: Bộ trưởng thời mở cửa. Và rõ ràng người lãnh đạo Chính phủ lúc đó ắt phải là tổng chỉ huy của những Bộ trưởng thời mở cửa. Kế nhiệm anh Võ Văn Kiệt (tháng 9/1997), anh Phan Văn Khải là người tổng chỉ huy của chúng tôi thời kỳ này. Và tất nhiên, cùng anh Kiệt, anh có công rất lớn tác thành những thành tựu công việc của Chính phủ giai đoạn đó.

Thời gian này, là lãnh đạo hàng cao nhất, Thủ tướng cùng thường trực Chính phủ chưa bao giờ nhắc đến hai từ dấu ấn để nói về công việc của mình, nhưng thực tế, 10 năm gánh vác công việc cùng các anh, nghĩ lại, đó là một giai đọan có dấu ấn đậm nét, mà điểm đầu của nó là kết quả của 10 năm đầu đổi mới và một năm sau những diễn biến lớn về hội nhập quốc tế và khu vực. Những nỗ lực liên tục triển khai những tư duy lúc đó là rất mới về phát triển kinh tế để rồi đạt đến những tiến bộ mạnh mẽ về kinh tế xã hội nước ta 10 năm tiếp theo, cùng với các thành tựu trong đối ngoại và an ninh quốc phòng , đưa đổi mới và hội nhập ngày một thành công và sâu sắc hơn. Đó không gì khác là dấu ấn; và dấu ấn đó tạo đà cho những phát triển mạnh mẽ hơn trong những thập kỷ về sau.

Có thể nói biển, hải đảo, bà con ngư dân và cộng đồng nghề cá thời gian này nhận được sự quan tâm lớn của Đảng, Chính phủ và cá nhân anh nữa. Năng lực tàu thuyền và hậu cần nghề cá được ưu tiên phát triển mạnh. Vươn ra khai thác xa bờ được quan tâm và tạo nên một cơ cấu phát triển mới của nghề cá, đi đánh xa hơn và thích ứng hơn với cơ chế thị trường, làm thay đổi cuộc sống ngư dân ở khắp tuyến ven biển nước ta, tạo bộ mặt mới trong cộng đồng dân cư làm nghề cá khắp cả nước.

Tôi nhớ thời điểm vào năm 2000, khi giá trị xuất khẩu thủy sản vượt qua con số 1 tỷ USD, rồi sau đó từng năm tiếp theo con số đó tăng lên mạnh và khá vững chắc.  Nói về xuất khẩu những năm này, Thủ tướng Phan Văn Khải đặc biệt nhấn mạnh đến cách quản lý thủy sản xuất khẩu lúc đó: Không cắt khúc mà xuyên suốt với trách nhiệm nhất quán về quản lý nhà nước của Bộ Thủy sản lúc đó cho đến tận thị trường. Điều đó phù hợp với cách ta nói nhiều hiện nay là “quản lý theo chuỗi”. Có thể nói nó tạo nên điểm nhấn đúng lúc cho những kết quả phát triển về sau này, cho sự hình thành và phát triển của các hội và hiệp hội liên quan, mở hướng cho phát triển nuôi trồng định hướng xuất khẩu với các sản phẩm chủ lực như tôm và cá tra với một sự chuyển dịch cơ cấu sử dụng đất nông nghiệp khá lớn những năm đầu tiên của thế kỷ XXI ở các vùng có tiềm năng phát triển thủy sản cũng như cung cách quản lý, làm ăn phần nào đi trước trong hội nhập trên thị trường quốc tế.

Người lãnh đạo có uy tín thường tập hợp đồng đội bằng nhân cách và trí tuệ của mình, không áp đặt, không võ đoán, luôn biết lắng nghe và phát huy tối đa tính chủ động của tập thể mà mình lãnh đạo. Anh Khải là người như thế và vì vậy trong công việc anh luôn dễ gần, dễ để nói những điều mình cho là đúng và vì vậy hiếm khi “Lãng phí” trí tuệ chung của tập thể hay để “oan uổng” cho một ai đó hoặc đáng tiếc cho một việc gì đó. Việc của những người như anh đều rất quan trọng nên anh luôn nghĩ, nói và làm thận trọng, nhưng thận trọng ở đây là sự cân nhắc,  nghe kỹ, nghĩ kỹ, lựa chọn rồi thì tìm cách làm tốt nhất. Tôi đã học ở anh nhiều ở điểm này. Ngay với Bộ Thủy sản lúc đó anh không ít lần đến nghe ở các buổi họp chung bàn công việc, gợi mở những  ý hay cho phát triển ngành từ địa phương tới Bộ khá sâu sát và gần gũi. Ngoài việc chung, lúc đó anh và thường trực Chính phủ còn phân công các Bộ trưởng làm phái viên nắm công việc thường xuyên một số địa phương nhất định. Tôi được các anh phân về các tỉnh Bán đảo Cà Mau: Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau. Sâu sát từ các tỉnh này và cũng khái quát từ những nơi đó chúng tôi nghĩ không thể có chút “quan liêu” nào khi tham gia hoạch định các chủ trương liên quan, đồng thời giúp lãnh đạo Chính phủ giải quyết kịp thời các yêu cầu từ địa phương, từ dân.

Anh Sáu Khải kính mến. Viết mấy lời này, chúng tôi muốn qua Thủy sản Việt Nam tri ân anh vào giờ phút tiễn biệt này. Kính mong anh yên giấc ngàn thu.