Nghệ An: Triển vọng mô hình nuôi cá chạch lấu công nghiệp

Xu thế chung

Theo Trung tâm Giống thủy sản Nghệ An, chạch lấu là loài cá nước ngọt có khả năng sinh trưởng và phát triển tốt trong môi trường nước ngọt, lợ, phân bổ ở hầu hết các kênh rạch, ưa sống tại nơi có dòng nước chảy xiết, hàm lượng ôxy hòa tan cao. Ban đầu, thức ăn chủ yếu của chạch lấu là giun, ấu trùng, côn trùng, giáp xác, khi lớn, chúng ăn côn trùng trưởng thành, tôm tép, cá nhỏ. Ở môi trường tự nhiên, qua 1 năm tuổi, chạch lấu có thể đạt kích cỡ 150 – 250 g/con, sau 2 năm trọng lượng tăng hơn gấp đôi, tương đương 450 – 500g/con.

Thịt cá chạch lấu thơm ngon, có giá trị kinh tế rất cao, cá cỡ 300 – 500 g/con được bán với giá 250.000 – 400.000 đồng/kg, điều này tạo đà đẩy nhanh quá trình khai thác chạch lấu tự nhiên, cá biệt có những trường hợp dùng cả phương pháp đánh bắt mang tính tận diệt (điện, hóa chất…) khiến sản lượng chạch lấu tự nhiên ngày càng suy giảm mạnh, do đó việc chuyển hướng sang nuôi công nghiệp là hướng đi phù hợp với xu thế chung.

Cá chạch lấu đang được nuôi thử nghiệm tại một số địa phương của Nghệ An. Ảnh: TTKNNA

Trên thực tế, chạch lấu đã được nghiên cứu, cho sinh sản nhân tạo thành công, góp phần chủ động nguồn giống đảm bảo chất lượng để cung cấp cho quá trình nuôi thương phẩm. Tuy nhiên, mới chỉ một số cơ sở ở miền Nam cung ứng được mặt hàng này, nguồn giống đảm bảo chất lượng còn rất thiếu. Trên địa bàn tỉnh Nghệ An chưa có cơ sở cung ứng giống chạch lấu, vì vậy nguồn giống phải đặt mua từ tỉnh Hậu Giang, sau đó vận chuyển về bằng đường máy bay với mật độ 500 con/thùng, khá tốn kém. Bù lại, cá giống được tuyển chọn tại địa điểm cung cấp uy tín nên chất lượng đảm bảo, khỏe mạnh, mức độ hao hụt không đáng kể, tỷ lệ sống sau vận chuyển đạt đến 99,8%.

Bên cạnh đó, Nghệ An là tỉnh có điều kiện khí hậu tương đối khắc nghiệt, mùa hè quá nóng, mùa đông lại quá lạnh, với đối tượng mới mẻ như chạch lấu cần thời gian để thử nghiệm và thích nghi.

Nhưng xét tổng quan, mô hình nuôi chạch lấu thương phẩm vẫn là hướng đi mới đầy triển vọng. Vì vậy, Trung tâm Giống thủy sản Nghệ An triển khai thử nghiệm mô hình nuôi thương phẩm cá chạch lấu trong ao đất quy mô công nghiệp. Mô hình tại Nghệ An chính thức xuống giống từ ngày 16/4/2021 với số lượng 9.000 con, kích cỡ con giống đạt từ 8 – 10 cm/con, mật độ thả 6 con/m².

Thích nghi với điều kiện địa phương

Theo Trung tâm Giống thủy sản Nghệ An, quá trình nuôi thử nghiệm, cho thấy cá chạch lấu có sức sống cao nhưng khá mẫn cảm với sự thay đổi của môi trường, thời tiết. Do đó, cần làm tốt công tác phòng bệnh chung bằng cách cho ăn đẩy đủ, đúng giờ, sử dụng thức ăn có hàm lượng protein đảm bảo, không ẩm mốc. Người nuôi phải quản lý thức ăn hiệu quả nhằm tránh thừa, thiếu, tránh ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng của cá cũng như làm xáo trộn môi trường ao nuôi.

Thời gian đầu chưa có nhiều kinh nghiệm thực tế, lại nuôi trong bối cảnh mùa hè nắng gắt nên có thời điểm cá chạch lấu bị sốc nhiệt, mất nhớt, một số con chết. Trước tình hình trên, nhóm đã sử dụng thuốc tím với liều lượng 3 ppm kết hợp tạt đều men vi sinh EM khắp ao, chỉ sau 2 tuần, số cá nhiễm bệnh đã khỏe mạnh trở lại, bắt mồi tốt, tỷ lệ hao hụt về sau không đáng kể. Nhờ phòng bệnh tốt nên bệnh trên cá chạch lấu đã cơ bản được kiểm soát hiệu quả.

Kết quả sau 9 tháng, ghi nhận tỷ lệ sống của cá chạch lấu tại Nghệ An đạt khoảng 61%, kích cỡ thu hoạch trung bình đạt 220 g/con/kg, sản lượng thu hoạch đạt 1.208 kg thương phẩm, năng suất đạt 16 tấn/ha/vụ, hệ số chuyển đổi thức ăn FCR = 2,73, những thông số này cơ bản đạt mục tiêu của chuyên đề đặt ra.

Cá chạch lấu duy trì tốc độ tăng trưởng nhanh, ổn định, tỷ lệ hao hụt thấp, chứng tỏ cá thích nghi tốt với điều kiện sinh thái tại Nghệ An. Chạch lấu càng lớn càng cho giá trị cao, được thương lái ưa chuộng, do đó không nên vội vàng thu hoạch nếu trọng lượng, kích cỡ chưa đảm bảo.

Ngọc Diệp