Trung Quốc: Đẩy mạnh xuất khẩu, tái định hình kinh tế toàn cầu

Hai thập kỷ sau lần đầu thế giới chứng kiến làn sóng xuất khẩu giá rẻ quy mô lớn từ Trung Quốc, kịch bản này đang lặp lại với sức mạnh còn lớn hơn. Chỉ trong vài tháng đầu năm, thặng dư thương mại của Trung Quốc đã vượt 500 tỷ USD, tăng hơn 40% so với cùng kỳ 2024.

Theo giới phân tích, nguyên nhân đến từ chính sách bơm vốn rẻ vào sản xuất để bù đắp suy giảm trong lĩnh vực bất động sản vốn từng là trụ cột tăng trưởng. Khi nhu cầu nội địa không đủ hấp thụ, hàng hóa dư thừa được đẩy mạnh xuất khẩu ra nước ngoài.

Dù đối mặt với mức thuế cao từ Mỹ, Trung Quốc vẫn tăng tốc chiếm lĩnh thị phần toàn cầu, nhờ kiên định với chiến lược “ưu tiên xuất khẩu”. Các dòng hàng được chuyển hướng sang Đông Nam Á, Mỹ Latinh và châu Âu, giúp Bắc Kinh giảm bớt tác động từ việc mất thị trường Mỹ, nhưng đồng thời đẩy nhiều quốc gia nhập khẩu vào thế khó.

Tổng thống Trump nhiều lần cảnh báo áp thuế cả với các quốc gia như Việt Nam, Campuchia hay Indonesia – những nước đang trở thành điểm trung chuyển hoặc tiêu thụ hàng Trung Quốc. Dù một số bên được hưởng lợi tạm thời từ dòng vốn và sản phẩm, nếu không sớm đàm phán lại chính sách thuế, các doanh nghiệp nội địa có nguy cơ bị “nghiền nát” vì không thể cạnh tranh.

Thực tế, chiến lược xuất khẩu đã được Trung Quốc kích hoạt từ khi thị trường bất động sản lao dốc năm 2021. Bắc Kinh không chỉ đẩy mạnh các ngành công nghệ cao như xe điện và chip – theo định hướng “Made in China 2025” – mà còn quay lại với hàng tiêu dùng giá rẻ, từng là thế mạnh truyền thống.

“Trung Quốc đang phát triển theo hướng rất khác với dự báo của lý thuyết kinh tế. Họ vừa nâng cấp công nghệ, vừa tiếp tục xuất khẩu đại trà, gây áp lực chưa từng có lên các nhà sản xuất toàn cầu” – Chuyên gia Priyanka Kishore nhận định.

Tại Đức, nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc trong tháng trước tăng 20% so với cùng kỳ năm ngoái. Sản lượng xe điện tại Trung Quốc tăng 45%, trong khi tiêu thụ nội địa yếu buộc họ phải xuất khẩu mạnh – tăng đến 64,6% trong năm nay, theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc.

Tác động đang lan rộng. Indonesia ghi nhận hơn 250.000 lao động ngành dệt may mất việc trong 2023 – 2024 vì không cạnh tranh nổi với hàng Trung Quốc giá rẻ. Các nhà cung cấp linh kiện ô tô tại Thái Lan cũng lâm cảnh tương tự. Tại Brazil, các hãng xe đã yêu cầu mở điều tra chống bán phá giá với xe Trung Quốc.

Trước làn sóng này, nhiều quốc gia đang đối mặt với lựa chọn khó khăn: chấp nhận để ngành sản xuất trong nước bị xói mòn, hoặc áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại như Mỹ – với nguy cơ bị cả Washington lẫn Bắc Kinh gây sức ép.

“Chuỗi cung ứng toàn cầu đang bị chia rẽ theo ranh giới địa chính trị. Và các quốc gia buộc phải chọn phe.” chuyên gia Sonal Varma từ Nomura nhận định.

Vũ Đức

Theo Seafoodnews