7 tiêu điểm đại dương thế giới 2016

Trong năm 2016, các nhà khoa học đã tìm thấy hệ sinh thái san hô – tảo Halimeda ở ngay trong Great Barrier Reef Ảnh: T.H

Xử lý rác thải biển khơi

Năm 2016, Ấn Độ kiêu hãnh trở thành quốc gia dọn biển lớn nhất thế giới, các tình nguyện viên ở nước này đã loại bỏ hơn 1,8 triệu kg rác rến từ bãi biển Versova. Nằm dọc theo bờ biển phía Tây của thành phố Mumbai xoay mặt ra biển Ả Rập, công tác dọn rác biển đã được khởi động sau khi có sự phàn nàn của cư dân địa phương; rất nhanh chóng đã có sự tham gia của một nhóm 200 tình nguyện viên cùng bắt tay vào dọn rác. Đến tháng 11/2016, tiểu bang California đã bỏ phiếu để cấm sử dụng túi nhựa và trở thành tiểu bang đầu tiên trên đất Mỹ ngăn cấm tất cả những gì gây phiền hà lâu dài cho đại dương.

Khả năng “tàng hình” của động vật

Cộng đồng đại dương đã thật sự “sốc” vào tháng 8/2016 vừa qua khi các nhà khoa học lên tiếng xác nhận rằng loài cá mập Greenland huyền thoại có thể sống tới 400 năm. Con cá mập này có mũi cong như cá voi và mắt đá, nó được đề cử giải thưởng là sinh vật có đời sống trường thọ nhất trong thế giới động vật có xương sống đã được các tài liệu đề cập. Theo các nhà khoa học, với công nghệ nano nội thể cho phép các loài sinh vật ở tầng nước sâu có thể tự tàng hình chính chúng, đặc biệt là tại những nơi trong đại dương mà không có chỗ nào để ẩn nấp.

Không gian an toàn cho các loài 

2016 là một năm thành công với các khu bảo tồn biển. Tháng 8/2016, đương kim Tổng thống Mỹ – Barack Obama đã sáng tạo ra khu bảo tồn biển lớn nhất thế giới mang tên là Khu tưởng niệm quốc gia đại dương Papahanaumokuakea. Trung tâm Di sản thế giới của tổ chức UNESCO đã chỉ định rằng Papahanaumokuakea là “một hiện thân cho khái niệm họ hàng của người Hawaii giữa con người và thế giới tự nhiên”. Thiên đường biển cả và rạn san hô này là ngôi nhà cho hơn 7.000 giống loài sinh sống mà môt trong số đó đã được đặt theo tên của vị Tổng thống thứ 44 của Mỹ. Tiếp đó, vào tháng 10/2016, biển Ross – ngôi nhà của các vùng biển phong phú nhất ở châu Nam Cực và còn được biết đến dưới cái tên khác là “Đại dương cuối cùng” nhờ vào sự hiện diện của cảnh quan nguyên sơ nhất trên trái đất – đã được tuyên bố là khu dự trữ đại dương lớn nhất thế giới với diện tích mặt nước rộng 1.548.812 km2.

Thỏa thuận khí hậu Paris chính thức có hiệu lực

Các đồng minh môi trường trên trái đất vừa kỷ niệm một chiến thắng khổng lồ khi Thỏa thuận khí hậu Paris chính thức có những tác động tích cực ngay trong năm 2016. Theo đó, 96 quốc gia đã ủng hộ vào việc cắt giảm hiệu ứng khí thải nhà kính. Trong bối cảnh các tin tức tốt lành về môi trường, Viện Nghiên cứu Smithsonian cho biết, đang có kế hoạch tổ chức Hội nghị thượng đỉnh Lạc quan trái đất (EOS) toàn cầu dự kiến vào Ngày trái đất của năm 2017 tại thủ đô Washington, D.C. (Mỹ) và trên khắp thế giới sau đó.

Công nghệ mô phỏng đại dương

Đó là một con cá đuối máy nhỏ xíu đã ra đời dài cỡ 1,2 cm được chế tạo từ các tế bào cơ của tim một con chuột. Một  nhóm các nhà khoa học khác đã chế tạo một “người máy sinh học lai” ngay từ các tế bào cơ của miệng một con sên biển đang chuyển động chậm rãi (loài thỏ biển California). Những tiến bộ trong ngành công nghệ không người lái thật sự đã có những bước phát triển táo bạo trong năm 2016 vừa qua. Theo đó, các nhà nghiên cứu đang dùng máy bay không người lái để giúp mở khóa các bí mật của đại dương: từ nghiên cứu dân số loài chim cánh cụt đến quan sát sức khỏe cá voi và thậm chí tìm hiểu về bí mật từ tập tính của loài rùa biển. Cùng đó, tìm hiểu đại dương qua hình ảnh dưới nước nhờ kính hiển vi có thể làm việc dưới nước. Công nghệ kính hiển vi dưới nước sẽ giúp ích cho các nhà khoa học thu thập thêm các thông tin mới về các polyps san hô cá nhân có thể tương tác, hay những mô hình mà san hô lấy từ hệ san hô.

Các rạn san hô ẩn

Các nhà khoa học đã phát hiện ra rạn san hô dài tới 600 dặm (965 km), trước đó đã được nhìn thấy nằm ngay cửa sông Amazon. Đồng thời, khám phá ra một quần thể san hô mới có các cấu trúc “bất thường” và sau hàng thập kỷ, cuối cùng giới khoa học đã có thể sử dụng công nghệ cảm ứng điều khiển từ xa để lập bản đồ khu vực và chỉ rõ sự hiện diện của chúng. Rõ ràng hệ san hô mới này được xây dựng từ đá vôi và có tàn dư của một loài tảo xanh được gọi là Halimeda (loài tảo tạo nên hình dạng các cấu trúc đá vôi tròn một khi chúng chết đi). Phát hiện này cũng làm dấy lên các câu hỏi rằng làm thế nào mà 2 rạn san hô và các “cư dân” của chúng có thể tương tác với nhau.

Con mực dễ thương nhất thế giới

Con mực dễ thương màu tím rịm này đã được quay lại từ một chiếc ROV (cỗ xe điều khiển từ xa) của con tàu thám hiểm đại dương E/V Nautilus trong khi khám phá di sản đại dương ở ngoài khơi duyên hải California. Thậm chí các nhà nghiên cứu còn giật mình, kinh ngạc khi họ nhìn thấy loài động vật thân mềm với đôi mắt mở rộng hết cỡ ngay tại độ sâu 900 m (tương đương kích cỡ 8 sân bóng đá). Con mực này thuộc loài mực đuôi cộc, có họ hàng gần với loài mực nang. Năm ngoái, con mực tím này được ca ngợi là “con mực dễ thương nhất thế giới”. Năm nay, các nhà khoa học đang mở cuộc thi cho tất cả các loài động vật thân mềm, và con mực tím nhỏ xíu (kích cỡ bằng ngón tay người) được cho là kẻ chiến thắng.