Scotland: Biến rác thủy sản thành vải sinh học

 “Ý tưởng thành lập Seastex đến với tôi sau khi xem một bộ phim tài liệu về nghề nuôi vẹm,” Sander Nevejans, CEO kiêm nhà sáng lập, chia sẻ. “Tôi nhận thấy các máy móc chuyên dụng thường cắt bỏ phần tơ vẹm (byssus) trong quá trình làm sạch trước khi đóng gói và vận chuyển. Trước đó, tơ vẹm chưa từng được khai thác làm nguyên liệu dệt may. Tuy nhiên, một chất liệu tương tự – Sea Silk – từng được dệt từ tơ của loài sò quạt khổng lồ và quý hiếm (noble pen shell) để may trang phục cho giới quý tộc Địa Trung Hải cách đây hơn 2.000 năm.”

Sau khi làm sạch, tơ thô được sấy khô và chế biến một vật liệu dạng sợi tái chế, nhẹ, không chứa hóa chất và có khả năng chống cháy tự nhiên. Sản phẩm đầu tiên của Seastex, một tấm cách âm dùng trong xây dựng, đã ra mắt tại Hội chợ Thiết kế London năm 2023.

“Chúng tôi dự định mở ứng dụng của tơ biển trong thập kỷ tới, nhưng hiện tại chỉ tập trung vào lĩnh vực cách âm cho công trình xây dựng,” Nevejans cho biết. “Sử dụng vật liệu có nguồn gốc sinh học sẽ giúp giảm đáng kể dấu chân carbon so với các vật liệu truyền thống như bông thủy tinh, bông khoáng hay sản phẩm từ dầu mỏ. Khi công trình cần cải tạo, sản phẩm của chúng tôi có thể dễ dàng tái chế và tái sử dụng nhiều lần, nhờ tơ biển không chứa keo tổng hợp hay chất kết dính nhân tạo.”

Seastex dự kiến mở rộng đội ngũ từ 2 lên 40 người trong vòng 5 năm tới tại cơ sở mới ở Đông Glasgow. Công ty đang hợp tác với các hợp tác xã nuôi trồng thủy sản ở Scotland, thu mua khoảng 3 tấn tơ thô mỗi tuần để phục vụ sản xuất. Một dây chuyền sản xuất nguyên mẫu đã được thiết lập, và với sự hỗ trợ từ Trung tâm Đổi mới Công nghệ Sinh học Công nghiệp (IBioIC), Seastex đặt mục tiêu hoàn thiện quy mô sản xuất vào năm 2026.

“Ngành dệt sợi tơ biển trên thế giới gần như đã biến mất do tình trạng đánh bắt quá mức, suy thoái thảm cỏ biển và dịch bệnh gây chết hàng loạt sò quý hiếm đang có nguy cơ tuyệt chủng,” Nevejans cho biết. “Chúng tôi mong muốn hợp tác với các nhà sản xuất nhuyễn thể để tái tạo chất liệu này cho thế kỷ 21, đồng thời hồi sinh và bảo tồn một phần nghề thủ công cổ xưa. Việc chuyển đến Glasgow là bước đi chiến lược, đưa chúng tôi đến gần hơn chuỗi cung ứng thiết yếu, đảm bảo nguồn tơ biển thô ổn định cho việc phát triển sản phẩm mới.” Tiến sĩ Liz Fletcher, Giám đốc hợp tác kinh doanh tại IBioIC, chia sẻ: “Phát triển vật liệu sinh học là mắt xích quan trọng trong chiến lược trung hòa carbon của Scotland và Vương quốc Anh. 

Vào năm 2023, Scotland đã sản xuất 10.000 tấn vẹm, trong đó ước tính một phần ba có thể đã bị loại bỏ như rác thải. Các sản phẩm thải loại chủ yếu là vẹm không đạt tiêu chuẩn bán ra do hình dáng, kích cỡ không phù hợp, vỏ bị nứt, ô nhiễm bởi nước thải, tảo, bùn và sợi tơ không ăn được.

Vũ Đức

Theo GlobalSeafood