Góc nhìn

Cuộc cách mạng xanh trong NTTS không còn xa lạ vì đã được bắt đầu vào đầu thập niên 2000 nhưng bây giờ mới là “thời điểm chín muồi” để khởi động lại cuộc cách mạng này dù không phải vì ngành NTTS phát triển chưa “đủ mạnh”.

Chìa khóa để nuôi tôm và cá biển thành công là phải đảm bảo được nguồn cung tôm post và cá giống chất lượng cao. Ngành công nghiệp sản xuất giống thủy sản trị giá hàng triệu USD vẫn cần phải được cải tiến nhiều hơn nữa.

Với những dự báo khá thuận về thời tiết, dịch bệnh ít, khả năng được mùa của các nước trong năm 2019 là khá cao, nên kịch bản giá tôm thấp vẫn có thể xảy ra, đặc biệt là khi vào vụ thu hoạch rộ. Do đó, để chủ động ứng phó với tình hình này, vấn đề cấp bách là làm thế nào có con tôm sạch, tôm đạt chuẩn quốc tế, dễ truy xuất nguồn gốc để bán được vào phân khúc thị trường giá cao, nhằm ổn định giá thu mua nguyên liệu cho người nuôi.

Mặc dù rủi ro cao, nuôi tôm vẫn phổ biến ở ĐBSCL nhờ tiềm năng thu nhập cao. Điều này đúng ở cấp độ quốc gia. Phương thức nuôi tôm hiện nay đang gây ra nhiều thách thức nghiêm trọng với môi trường. Nạn phá rừng, xói mòn, sụt lún đất nhanh và độ mặn tăng đang đe dọa tính ổn định của toàn vùng Mekong. Nuôi tôm là một trong những tác nhân chính của vấn đề này.

Lĩnh vực thức ăn thủy sản được liên kết phức tạp và lệ thuộc vào hoạt động chăn nuôi. Suốt 18 tháng qua, chúng ta đã chứng kiến giá thủy sản tại cổng trại lao dốc tạo áp lực lớn tới nông dân…

NTTS là ngành công nghiệp đang phải đương đầu với một trong những thử thách lớn nhất hiện nay của toàn nhân loại, đó là sản xuất đủ thực phẩm cho thế giới trong bối cảnh dân số không ngừng gia tăng. Chúng ta cần tăng cường sản xuất nhưng buộc phải tìm cách sử dụng nguồn lợi đầu vào và diện tích đất canh tác tương đương nhằm đảm bảo tính bền vững.

Nhiều nông dân NTTS quy mô vừa và nhỏ tại châu Á vẫn kiên trì bám trụ nghề này từ nhiều đời, nhưng chỉ trong một chu kỳ hạn hẹp đó là làm để đủ ăn và đủ trang trải chi phí nuôi tiếp vụ sau.

Giá bột cá tăng cao, ngành tôm không ngừng mở rộng, protein thực vật trở thành giải pháp dinh dưỡng thay thế tiềm năng. Nhưng đến nay vẫn còn quá nhiều tranh cãi về tính bền vững của những thành phần thức ăn này.

Năm 2010, Thái Lan là nước xuất khẩu tôm lớn nhất thế giới. Nhưng sau vài năm, hàng loạt dịch bệnh bùng phát và thảm họa thiên nhiên như lũ lụt đã tàn phá ngành tôm nước này, làm sản lượng sụt giảm tới hơn 50%. Mặc dù, EMS là đại dịch bệnh của ngành tôm toàn thế giới trong những năm 2012 – 2014, Thái Lan, cùng Malaysia và Trung Quốc vẫn thiệt hại nặng nề nhất; chỉ có Ấn Độ, Indonesia, và Ecuador thoát được thảm họa này.

Các chuyên gia dinh dưỡng vẫn khuyến cáo phải cẩn trọng với tannin trong thức ăn thủy sản, nhưng nếu sử dụng đúng loại và đúng cách thì đây lại là thành phần thức ăn cực kỳ hữu ích với tôm, cá.

Ngành thức ăn thủy sản nên cân nhắc các chiến lược mới có khả năng tác động sâu rộng và mạnh mẽ hơn tới hiệu quả hoạt động tài chính. Sau nhiều năm tăng trưởng, ngành này cũng đang giảm tốc và đối mặt khủng hoảng thừa ngày một gia tăng tại các thị trường chủ chốt. Cạnh tranh khốc liệt, lợi nhuận đi xuống và tăng trưởng ngành NTTS lại chậm hơn so trước đây cũng đặt ra nhiều thách thức cho sự phát triển của ngành thức ăn thủy sản.

Vài năm trước, công nghệ đám mây xuất hiện, tiếp đến là Internet vạn vật và nay là công nghệ blockchain trở thành tâm điểm. Khoa học công nghệ liên tục vận động, phát triển và cho ra đời những bước tiến mới mang tính đột phá hơn.

Năm 2012, 3 nhà máy thủy sản của Scotland và 27 thuyền trưởng bị kết án và bị phạt hơn 1 triệu bảng Anh vì khai thác cá thu mackerel trái phép, vượt hạn ngạch quy định của EU. Carlos Rafael, chủ sử hữu lớn nhất các đội tàu khai thác sò điệp tại New Bedford đã bị bắt giam năm 2017 do gian lận trong khai báo sản lượng thủy sản để che giấu hành vi đánh bắt bất hợp pháp.

Trung Quốc, Ấn Độ đều đang đẩy mạnh nuôi cá tra và đều được đánh giá là các ứng cử viên sáng giá trên thị trường cá tra xuất khẩu. Cá tra Việt giờ đây đã không còn “một mình một chợ” và phải đối mặt cạnh tranh khốc liệt. Tính đến tháng 7/2019, giá cá tra giảm xuống mức thấp nhất trong 10 năm qua. Không chỉ cá tra, con tôm cũng đang phải cạnh tranh gay gắt với các đối thủ như Ấn Độ và Thái Lan.