(TSVN) – Những ngày Xuân quê nhà, có khung cảnh nào thanh bình hơn một sớm mai trong veo, tà khói lam la đà bay lên từ gian bếp đượm đầy hương Tết.
Trong làn nắng lành lạnh riêng có của mùa Xuân, bầy sẻ huyên náo gọi nhau chuyền từ mái ngói xuống mảnh sân thơm bềnh bồng hoa cỏ. Có gì nhẹ nhõm hơn sau một giấc ngủ không gợn chút bộn bề, mở mắt tỉnh dậy đã là năm mới. Rồi nấn ná ngồi lặng im trong gian bếp của mẹ, nghe giữa hồn mình những hồi chuông ký ức vừa ngân nga. Hơi ấm diệu vợi từ ánh lửa thắp lên một mùa Xuân mới vô ngần.
Mải miết rong ruổi suốt bốn mùa, neo mình nơi phố xá hay xấp xải gió bụi đường xa, ta chỉ mong mỗi mùa Xuân được trở về căn nhà thơ ấu, sưởi ấm những ngón tay trên bếp lửa bàng bạc dấu tro tàn. Cái chạn gỗ ở góc bếp cất giữ bao mùi vị năm tháng, dáng hình cũ kỹ gợi ta nhớ thuở mình còn nhỏ tựa chú chim non, tan học về nhà, ta thường nhón chân lục tìm chén cơm nguội, khúc cá kho mẹ để dành.
Mỗi độ tháng Chạp, mẹ lại chuẩn bị đủ đầy hành tiêu mắm muối, những chai lọ được mẹ xếp ngay ngắn trong chiếc chạn gỗ, cho những mâm cơm cúng tươm tất dâng lên ông bà. Bao lá khô để nhóm lửa mẹ gom cho thật đầy, những hòn than vuông vức bên chồng củi còn thơm mùi nhựa cây. Mẹ bảo mấy ngày Tết trong nhà không được thiếu lửa. Xấp lá chuối mềm mại mẹ cắt từ vườn chuối trước nhà, đặt cạnh nồi nếp thơm trắng ngần, bó sợi lạt vót mỏng, tất cả được mẹ chi chút sửa soạn cho ngày 30 Tết gói bánh, đêm giao thừa lục bục tiếng lửa reo.
Tôi nhớ những chiếc bánh thuẫn, bánh in thơm thảo của những ngày Tết thơ ấu. Đó là thức quà mùa Xuân dịu ngọt từ góc bếp của mẹ, khiến Tết trở thành niềm đợi mong trong trẻo của bọn trẻ miền quê. Quãng cuối tháng Chạp, gian bếp ấm sẽ sực nức mùi hương bánh mứt từ bàn tay mẹ gọi Tết về. Những chiếc bánh thuẫn vàng ươm, nở bung tựa đóa hoa Xuân, đầm đậm vị ngọt dân dã và béo thơm vị trứng gà. Chiếc khuôn bánh thuẫn in hình năm bông hoa xếp theo hình ngũ giác, suốt cả năm được mẹ cất trong chạn gỗ, chỉ đợi Tết về làm xôn xao cánh mũi bởi làn hương thân thuộc. Những phông bánh in trắng tinh, nhân hạt vừng bùi ngọt, cắn vào thấy râm ran nơi đầu lưỡi vị thanh thanh của bột và đường. Chúng được mẹ làm từ những chiếc khuôn nhỏ in hình bông hoa, con cá, con thỏ, cánh chim, chùm quả,… Những họa tiết ấy phảng phất hình hài thơ ấu, dưới mảnh trời quê yên ả tựa khúc ru hời ngân trong khói sương.
Bánh in, bánh thuẫn được mẹ xếp trong một chiếc khay nhiều ô nhỏ, bên cạnh mứt dừa, mứt gừng, cốm đậu đen. Khách đến thăm Xuân được mẹ mời bằng khay bánh mứt đẫm vị ngọt bùi xứ sở, nhấm nháp cùng thanh nhẹ trà nóng, lênh loang hơi khói ấm êm. Chiếc bàn kê cạnh khung cửa sổ mở ra những vạt nắng đầu xuân bát ngát. Trước thềm nhà, chậu hoa vạn thọ khéo vẽ màu xuân lên những cánh vàng, khe khẽ bông đùa cùng ngọn gió chớm mùa thanh tân. Bóng hình Xuân hây hẩy dưới mái nhà còn vương những sợi rơm khô chim gắp về làm tổ. Đáy mắt người lấp lánh những ánh nhìn an vui, hướng ra khoảng sân nhà như được tráng lên một lớp nắng mật, nghiêng nghiêng bóng lá,…
Ta đã lớn lên từ những ấm áp nguyên sơ trong gian bếp của mẹ. Để rồi nhận ra, có góc trời nào trên thế gian này cho ta nương náu an lòng hơn nơi chốn ấy. Đèn hoa thị thành dẫu có rực rỡ bao nhiêu, làm sao rọi sáng vào sâu thẳm lòng ta bằng ánh lửa mẹ đã tận tuỵ thắp lên cả một đời. Ánh lửa ấy cũng chính là ánh lửa nguồn cội, một quầng sáng mênh mông vẽ ra con đường cho ta trở về quê mẹ, trở về với lòng ta trong thăm thẳm nhớ quên và thác ghềnh dâu bể. Mùa Xuân, ta bồi hồi nhận ra những sợi khói bếp phiêu diêu lạc vào tóc mẹ, tự lúc nào đã ở lại đan thành bao sợi thời gian.
Ta ngồi trên bậu cửa sau gian bếp, ngoái lại những miền Tết cũ, và mường tượng Tết của tháng ngày phía trước. Thầm hàm ơn tất cả vẫn bao dung cho ta còn được trở về nhen nhóm những mùa Xuân bên mẹ, để nghe giữa lòng mình bao vọng âm vi diệu từ trái tim mùa xuân xứ sở. Trong nỗi rưng rưng ấy, ta đã gặp lại những dòng thơ cũ in trong tâm tưởng mãi khôn nguôi: “Áo mẹ hai mùa bạc màu nước mắt. Ta là cánh chim cả đời nhớ mẹ. Ta là cánh chim lưu lạc quay về”…
Văn Thiên