Thuế quan leo thang, USD yếu và giá cua cao làm chao đảo thị trường thủy sản Mỹ

Theo ước tính Cục Nghiên cứu Kinh tế thuộc Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), khoảng 80% lượng thủy sản tiêu thụ tại Mỹ là hàng nhập khẩu, phần lớn đến từ năm quốc gia chính. Trong số này, chỉ Canada được miễn thuế nhờ Hiệp định USMCA.

Chỉ riêng tháng 4, các nhà nhập khẩu Mỹ đã trả gần 85,4 triệu USD tiền thuế, cao gấp khoảng bốn lần cùng kỳ năm ngoái. Việt Nam đã đàm phán được mức thuế 20%, trong khi Ấn Độ, Thái Lan và Indonesia phải đối mặt mức thuế từ 25% đến gần 50%. Đồng USD yếu càng khiến chi phí nhập khẩu tăng cao.

Giá hải sản nhập khẩu được dự báo tăng mạnh, buộc các nhà nhập khẩu cân nhắc giảm lượng mua hoặc chuyển hướng nguồn cung. Tuy nhiên, người tiêu dùng Mỹ sẽ khó tránh khỏi việc phải gánh chi phí cao hơn.

Về sản phẩm cụ thể, cua hoàng đế và cua tuyết chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ so với tôm trong tổng nhập khẩu. Năm 2024, Mỹ nhập khoảng 3,5 triệu pound cua hoàng đế và 124 triệu pound cua tuyết. Khoảng 40% cua hoàng đế và 90% cua tuyết tiêu thụ tại Mỹ đều được nhập khẩu, chủ yếu từ Na Uy, Nhật Bản (cua hoàng đế) và Canada, Na Uy, Greenland (cua tuyết).

Trong khi đó, các nhà sản xuất Nga tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu cua sống sang châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản. Ở khía cạnh quản lý, FDA vẫn duy trì danh sách tên thương mại được phê duyệt cho các loài cua, nhưng một số nhà nhập khẩu vẫn sử dụng tên chưa chính thức hoặc chưa được chấp thuận.

Sản xuất biến động 

Nga

Năm 2024, Nga thu hoạch 88.837 tấn cua ở Biển Barents và các vùng Đại Tây Dương khác. Trong đó, 39,6% được xuất khẩu sang Trung Quốc dưới dạng cua sống hoặc tươi. Tuy nhiên, xuất khẩu cua đông lạnh sang Trung Quốc giảm mạnh 40%, chỉ còn 6.417 tấn.

Một thay đổi chính sách quan trọng vừa được thông qua, cho phép các công ty trúng thầu khai thác cua hoàng đế đỏ và cua tuyết ở Biển Barents bắt đầu đánh bắt ngay trong năm nay thay vì chờ đến năm 2026. Nguồn cung mới dự kiến khởi động từ tháng 9, với sản lượng khoảng 3.000 tấn cua hoàng đế đỏ, phần lớn phục vụ thị trường Nhật Bản. 

Ở Tây Biển Bering, khảo sát gần nhất dự báo ngư trường cua opilio sẽ đóng cửa từ 1/12/2025 đến 1/3/2026 và hạn ngạch năm 2026 có khả năng bị cắt giảm. Trong khi đó, hai phiên đấu giá tại Busan đã bán được 153 tấn cua tuyết với giá ổn định, 22,40-22,60 USD/kg.

Về cơ cấu sản phẩm, Nga duy trì tỷ lệ 70% cua sống và 30% cua nấu chín hoặc đông lạnh. Ở Viễn Đông Nga có 36 tàu chuyên khai thác cua sống và 31 tàu khai thác kiêm chế biến cua nấu chín và cua đông lạnh, phục vụ chủ yếu thị trường châu Á. Riêng Biển Barents có 14 tàu chế biến cua tuyết nấu chín và đông lạnh.

Xuất khẩu cua hoàng đế và cua tuyết của Nga tiếp tục tăng mạnh, với Trung Quốc là thị trường châu Á lớn nhất. Theo báo cáo ngày 21/6, Nga đã vận chuyển 2.061 tấn cua sống trên 28 chuyến, gồm 946 tấn sang Trung Quốc, 1.067 tấn về Vladivostok và 50 tấn cua opilio sống sang Bắc Nhật Bản.

Na Uy

Xuất khẩu hải sản Na Uy lập kỷ lục mới trong nửa đầu 2025, đạt 1,3 triệu tấn, trị giá 7,75 tỷ USD, tăng 6% so với cùng kỳ 2024. Nhu cầu mạnh từ Mỹ, Ba Lan và Trung Quốc là động lực chính. Trong đó, Mỹ nhập khẩu từ Na Uy tăng 29%, đạt 66.299 tấn. Cá hồi tiếp tục dẫn đầu với giá trị 5,26 tỷ USD. Xuất khẩu cua tuyết và cua hoàng đế cũng đạt mức cao chưa từng có.

Na Uy đã bán 6.348 tấn cua tuyết trị giá 133 triệu USD, gấp đôi giá trị cùng kỳ. Xuất khẩu cua hoàng đế tăng 65% lên 972 tấn, trị giá 55,5 triệu USD (theo tỷ giá 10,50 NOK/USD).

Hạn ngạch cao hơn và nhu cầu tăng từ Mỹ đã thúc đẩy xuất khẩu cua hoàng đế Na Uy, đặc biệt là cua đông lạnh. Chỉ riêng cua hoàng đế đông lạnh đã đạt 496 tấn, tăng 184% về giá trị (23 triệu USD), trong đó Mỹ chiếm 85% giá trị.

Giá cua tuyết xuất khẩu trung bình gần gấp đôi lên 20,40 USD/kg. Mỹ nhập 3.834 tấn cua tuyết trị giá 82 triệu USD – mức cao kỷ lục. Riêng tháng 6 tiếp tục duy trì đà tăng với 202 tấn cua hoàng đế và 466 tấn cua tuyết xuất khẩu.

Dù vậy, nhập khẩu cua tuyết Na Uy của Mỹ trong tháng 5 đã giảm từ 1.399 tấn (năm ngoái) xuống còn 735 tấn. Tuy nhiên, nhờ quý I bùng nổ, tổng nhập khẩu đến hết tháng 5 vẫn tăng 28%, đạt 3.741 tấn. Giá bán cua tuyết cỡ 5-8 tại Mỹ tăng 42%, gần ngang giá cua tuyết vùng Vịnh Canada.

Tuy nhiên, Na Uy có thể sớm đối mặt thách thức mới khi chính quyền Trump dọa tăng thuế nhập khẩu cua hoàng đế và cua tuyết từ 10% lên 15% nếu không đạt được thỏa thuận thương mại. Trong khi đó, cua tuyết Canada vẫn được miễn thuế theo hiệp định USMCA.

Alaska

Hạn ngạch cua hoàng đế vàng và các loại cua tuyết tại Alaska đã được khai thác hết, kết thúc mùa vụ cho đến khi cua hoàng đế vàng mở lại vào tháng 8. Lệnh cấm cua Nga đã đưa Alaska trở lại vị thế nhà cung cấp cua hoàng đế lớn nhất cho thị trường Mỹ, theo sau là cua hoàng đế đỏ từ Na Uy.

Canada

Tháng 5/2025, Mỹ nhập khẩu 33,8 triệu pound (15.300 tấn) cua tuyết từ Canada – mức cao thứ hai trong 5 năm qua đối với một tháng đơn lẻ. Tính chung 5 tháng đầu năm, lượng cua tuyết Canada vào Mỹ đạt 60,2 triệu pound (27.300 tấn), tăng 3,4% so với cùng kỳ.

Canada tiếp tục giữ vị thế nhà sản xuất cua tuyết opilio lớn nhất thế giới với hạn ngạch khai thác 94.724 tấn. Mùa vụ năm nay đang dần khép lại, riêng Newfoundland vẫn còn khoảng 10.000 tấn, tương đương 16% hạn ngạch.

Hiệp định USMCA giúp cua tuyết Canada duy trì lợi thế cạnh tranh tại Mỹ nhờ miễn thuế. Tuy nhiên, xuất khẩu sang châu Á đối mặt thách thức khi Trung Quốc áp thuế mới và nhu cầu từ Nhật Bản sụt giảm tính đến hết tháng 5, Nhật đã giảm nhập khẩu cua tuyết 34% so với cùng kỳ. Năm 2024, tổng lượng cua tuyết Canada xuất sang Nhật Bản và Trung Quốc vượt 9.000 tấn, nhưng khó đạt lại mức này trong 2025.

Giá cua tuyết Newfoundland cỡ 5 – 8 oz trong tháng 7/2025 cao hơn gần 40% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, đà tăng giá từ mùa xuân vẫn được duy trì sang mùa hè, mang lại lợi nhuận tốt cho ngư dân và nhà máy chế biến. Theo quảng cáo siêu thị Expana UB đầu tháng 7, hơn 80% chương trình khuyến mãi niêm yết giá trên 10 USD/pound, vượt xa mức 7,99 – 8,99 USD/pound của mùa hè năm ngoái. Khoảng 65% cua tuyết bán lẻ là sản phẩm làm mát lại với giá cao hơn rõ rệt đi kèm sản lượng tiêu thụ giảm.

Dũng Nguyên 

Theo Globefish