Na Uy: Đề xuất tăng gấp đôi hạn ngạch khai thác krill Nam Cực

Na Uy đã thu hút sự chú ý quốc tế khi đề xuất tăng đáng kể hạn ngạch khai thác nhuyễn thể (krill) tại Nam Đại Dương, trong khuôn khổ hội nghị thường niên của Ủy ban Bảo tồn Tài nguyên sinh vật biển Nam Cực (CCAMLR) diễn ra từ 20-31/10. Đề xuất này làm tăng căng thẳng ngoại giao, nhất là sau vụ Nga bắt giữ một đại biểu Ukraine bị cho là liên quan hoạt động của CCAMLR.

Krill (Euphausia superba) là loài giáp xác nhỏ, sống thành đàn lớn và là mắt xích quan trọng trong chuỗi thức ăn Nam Cực, cung cấp dinh dưỡng chủ yếu cho chim cánh cụt, hải cẩu và các loài cá biển. CCAMLR ra đời từ thập niên 1980 nhằm quản lý khai thác krill bền vững. Trong hai thập kỷ qua, nhu cầu krill dùng cho nuôi trồng thủy sản, thực phẩm bổ sung và thức ăn thú cưng đã thúc đẩy sản lượng khai thác tăng nhanh, khiến giới bảo tồn cảnh báo về nguy cơ khai thác quá mức, làm trầm trọng thêm tác động biến đổi khí hậu.

Đại diện Na Uy nhấn mạnh đề xuất dựa trên cơ sở khoa học và phù hợp cam kết quản lý nghề cá bền vững. Ông Bjorn Krafft, Viện Nghiên cứu Biển Na Uy, khẳng định mục tiêu là cân bằng giữa khai thác có trách nhiệm và bảo vệ hệ sinh thái. Tại Hobart (Australia), Giám đốc Aker BioMarine, công ty chiếm 64% sản lượng krill năm 2023, tiết lộ công ty phối hợp nhiều quốc gia thúc đẩy đề xuất, đồng thời hỗ trợ sáng kiến lập khu bảo tồn biển (MPA) quanh bán đảo Nam Cực. Na Uy cũng đối thoại với Trung Quốc và Nga – những nước nhiều năm phủ quyết lập MPA mới dù CCAMLR cam kết xây mạng lưới bảo tồn biển toàn diện từ 2009.

Cuộc họp diễn ra khi sản lượng krill đạt kỷ lục 620.000 tấn chỉ trong nửa đầu năm 2025, buộc CCAMLR tạm đóng cửa mùa khai thác. Đề xuất của Na Uy áp dụng cách quản lý mới, giữ hạn ngạch tổng 500.769 tấn ở ba khu vực, nhưng tăng hạn ngạch tây bắc bán đảo Nam Cực từ 155.000 lên 668.000 tấn. Nếu thông qua, sản lượng krill hàng năm có thể gần gấp đôi, đủ làm thức ăn cho hơn 2,5 triệu chim cánh cụt Adelie.

Theo ông Krafft, trọng tâm là chuyển từ hạn ngạch cố định sang mô hình linh hoạt dựa trên dữ liệu khoa học, cho phép điều chỉnh khai thác theo chỉ số sinh thái. Tuy nhiên, nhiều phái đoàn phản đối, lo ngại đề xuất làm suy giảm diện tích bảo vệ trong MPA do Chile và Argentina đề xuất. Giám đốc Blue Marine Foundation gọi đây là một đề xuất gây sốc, phản đối việc dùng MPA để đổi lấy hạn ngạch krill.

Giám đốc Aker BioMarine thừa nhận khả năng thông qua năm nay thấp nhưng hy vọng cuộc họp định hướng cho 12 tháng tới, đồng thời nhấn mạnh để đạt đồng thuận về MPA cần nhượng bộ trong quản lý nghề cá.

Dũng Nguyên

Theo Mongabay